Στη σκιά του "Joshua Tree"

Το «Unforgettable Fire» είναι ο πρώτος δίσκος που με έκανε να καταλάβω ότι υπάρχει και κάτι άλλο από τα χορευτικά χιτάκια της εποχής που «παλιώνανε» κάθε μήνα. Η ζωή εκείνου του άλμπουμ ξεκίνησε από το Δεκέμβριο του ’84 όταν πρωτοάκουσα το «Pride» στην αλήστου μνήμης συλλογή, «TOP ’85 Various» και συνεχίστηκε όλο το επόμενο καλοκαίρι, όταν πήρα στα χέρια μου την κασσέτα που είχε απ΄έξω το μυστήριο αυτό κάστρο με το μπορντώ εξώφυλλο και το χρυσό σειρήτι γύρω - γύρω. Η συγκλονιστική  εμφάνιση των U2 στο Γουέμπλεϋ (είδαμε το Live Aid σε μαγνητοσκόπηση τον Αύγουστο του ’85 από την ΕΡΤ-1), οι απανωτές ακροάσεις του “Unforgettable Fire” με γουώκμαν και οι ώρες επί ωρών εκείνο το καλοκαίρι για να μαντεύω τους στίχους, με έκαναν να είμαι βέβαιος. Ναι, ήταν όπως τό’λεγε το «ΠΟΠ & ΡΟΚ»: «οι U2 είναι το παρόν και το μέλλον του ροκ».

Την Άνοιξη του ’87, παρά τις δοσολογίες Motorhead, Maiden, Dio, Priest και Accept που παίρνω για πρωινό, παραμένω -σχεδόν κανονικός- φαν των U2, αφού έχω (πάντα σε κασσέτα) το «War», το «Boy» και το «Under Α Blood Red Sky», που με έχει συναρπάσει με τις εκτεταμένες εκτελέσεις του, παρά τη μικρή του διάρκεια.
Το «Joshua Tree» είναι το καινούριο άλμπουμ τους και διαφημίζεται γερά. Το παίρνω τελευταία βδομάδα του σχολείου, λίγο πριν τις εξετάσεις. Η μουσική στήλη του «Έθνους» (ένα εξάστηλο κάθε Παρασκευή, αμέσως πριν τα Αθλητικά) είχε πριν κάτι μέρες γράψει ότι πήγε στο Νο1 της Αμερικής. Οι πρώτες καθοριστικές ακροάσεις του, αυτές που συνήθως χαράζουν τη μουσική μέσα μας, έγιναν μέσα σε κείνες τις εξετάσεις, της

Δευτέρας Λυκείου, με το φορητό Πανασόνικ του δωματίου μου, το μηχάνημα με τον καθαρώτερο ήχο που έχω ακούσει ποτέ.
Όπως και στο «...Fire», έβλεπες κατευθείαν ότι εδώ έχεις μια κασσέτα διαφορετική. Το εξώφυλλο του άλμπουμ είναι πιστή αναπαραγωγή του δίσκου, με φωτογραφίες στο εσώφυλλο - που ανοίγει - και όλα τα credits με χρυσά γραμματάκια σε μαύρο φόντο. Επιτέλους, όχι πια αυτό το άθλιο άσπρο περιθώριο (πάνω – κάτω), που έβαζαν τότε η EMI και η Capitol στις κασσέτες (η Αtlantic έβαζε αντίστοιχο περιθώριο σε κραχτό κόκκινο ή πράσινο που πάλι μαλακία έδειχνε, καθώς έπνιγε ό,τι χρώμα είχε η σμίκρυνση των εξωφύλλων). Στη γωνία αριστερά, η παραφωνία με τη μικρή ελληνική σημαία ("ελληνικής κατασκευής") είναι αμελητέα, μπροστά σ΄εκείνη την τερατώδη επιλογή να γράφονται όλοι οι τίτλοι στα ελληνικά που κράτησε περίπου ένα χρόνο.
Εκείνο όμως που μου μένει αξέχαστο είναι το περιεχόμενο. Η εισαγωγή με τα κινηματογραφικά πλήκτρα του «Where The Streets Have No Name», που είναι σα να έρχεται από μακριά, με την κιθάρα του Edge να αναδύεται από μέσα τους. Το νεοκυματικό μπάσο του Adam Clayton. Το απέραντο ρεφρέν. Τα δύο κομμάτια που με αφήνουν αρχικά αδιάφορο είναι τα hits («Still Haven’t Found...» και «With Or Without You»). Ειδικά το δεύτερο, το θεωρώ ξεπούλημα, ότι δεν είναι U2. Εκείνο το καλοκαίρι όμως ακούγεται παντού. Γίνεται ηχητική επένδυση σε τόσες πολλές καλές στιγμές που σύντομα γίνεται από αυτά τα κομμάτια τα «υπεράνω κριτικής». Θυμάμαι κάθε μεσημέρι μετά από τις εξετάσεις διαλέγω σαν αποφόρτιση μια σιέστα και η ιεροτελεστία είναι να κολλάω το Πανασόνικ στο μαξιλάρι, να γυρίζω την πρώτη πλευρά στην αρχή (RWW), να το βάζω σε χαμηλή ένταση και να πηγαίνω αλλού. Στα δυσοίωνα μέρη του «Bullet The Blue Sky» με το τεράστιο μπάσο και τις απεγνωσμένες φράσεις του Edge, στα βουκολικά κατατόπια του «One Tree Hill», στο υποβλητικό «Exit», στη μυσταγωγία του «Mothers Of The Disappeared». Ο ήχος μοιάζει τρισδιάστατος, γεμάτος συναίσθημα και εικόνες. Με έναν

Bono που ψιθυρίζει, οργίζεται, λατρεύει, ικετεύει, παραδίδεται. Από την αρχή ξέρω ότι δεν χορταίνεται εύκολα το άλμπουμ αυτό. Θυμάμαι να προσπαθώ να πώ στον κολλητό μου τον Αντώνη «αν είναι καλό» και να μην τα καταφέρνω. Το ίδιο και στη φίλη μου την Ελένη. «Πρέπει να στο δώσω να το ακούσεις, δεν μπορώ να σου το μεταφέρω». 
Όπως κατάλαβα αρκετά αργότερα, η όλη ηχητική αύρα οφείλεται στους Daniel Lanois και Brian Eno που έχουν συνθέσει και υπογράψει επιλεκτικά αριτουργήματα που θα ξοδέψω τις επόμενες δεκαετίες για να τα ανακαλύψω.
Όλες εκείνες οι εξετάσεις του Μαίου του '87 έχουν υπόκρουση «Joshua Tree». Με συγκεντρώνει, με φτιάχνει, γίνεται συνώνυμο ενός καλοκαιριού που έρχεται με τις πάντες. Το είχα ακούσει τόσες πολλές φορές που με το που τελειώνουμε τις εξετάσεις, δίνω την κασσέτα στον Αντώνη και την κρατάει όλο το καλοκαίρι, με τις μελωδικές γραμμές να ηχούν πεντακάθαρα μέσα στο κεφάλι μου.
Μετά από χιλιάδες ακροάσεις, ακόμη και σήμερα, αν το βάλω απ΄την αρχή, δυσκολεύομαι να το διακόψω. 

Υ.Γ. 1: Ξέρω ότι οι "πιουρίστες" το χλευάζουν και δεν το θεωρούν το "καλύτερό τους άλμπουμ". Αλλά είναι ποτέ η μουσική αποσυνδεδεμένη από το βίωμα;  

Υ.Γ. 2: Μια πλήρης ακρόαση του Joshua Tree σήμερα πρέπει να περιλαμβάνει και την ταινία “Rattle & Hum”, το συγκλονιστικό ντοκουμέντο από την αμερικάνικη περιοδεία τους του ‘87, που δείχνει από πού ξεκίνησε η διαπλάτυνση της μουσικής τους με τα παραδοσιακά αμερικάνικα στοιχεία, από πού ήρθαν τα βιώματα που έβαλαν μέσα της και το πώς, τελικά, οι U2 έγιναν το μεγαλύτερο ροκ συγκρότημα των ‘80s.

Y.Γ. 3: Αν είσαι και αρρωστάκι, πρέπει να πάρεις την ειδική έκθεση που έχει έναν κάρο φοβερά b-sides και out-takes από την περίοδο που έγραψαν το Joshua Tree. 

Υ.Γ. 4: Όταν είδα τους U2 αρχές Σεπτεμβρίου του ’10 στο Ο.Α.Κ.Α., χωμένος κοντά στα V.I.P. από πρόνοια (είχα πάει από τις πεντέμισυ), η αλήθεια είναι ότι χρειάστηκε να κάνω κόπο να παραμερίσω στο μυαλό μου όλα αυτά που έχουν μεσολαβήσει από την Άνοιξη του ’87. Την εικόνα του καθεστωτικού συγκροτήματος, χωρίς μουσικό ψάξιμο, απεναντίας με εμμονή στο να απενοχοποιείται (μ.α. «Discoteque») και να κάνει «μεγάλα» και «πιο μεγάλα» show, τον Bono όχι πια ποιητή, αλλά χορτασμένο συνδαιτημόνα όλων των άθλιων ηγεμόνων του πλανήτη, να με ξενερώνει με τις προκάτ παρλάτες του «περί κρίσης». Όλα αυτά όμως πήγαν στο διάολο με την ανατριχιαστική εκτέλεση του «Running To Stand Still» που με έκανε κομμάτια. Μερικές μουσικές έχουν μια δυναμική ακαταμάχητη.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ