David Bowie: "Blackstar"

Χρειάζεται τεράστια κλάση για να μπορέσει ένας συνθέτης και

περφόρμερ, ακόμη κι ένας από τους μεγαλύτερους στην εποχή του ροκ ν΄ρολ, να εμπνευστεί και να υλοποιήσει ένα requiem για τον εαυτό του. Αυτός όμως ήταν ανέκαθεν ο David Bowie. Απρόβλεπτος, παθιασμένος και φευγαλέος, άγνωστο προς ποιά κατεύθυνση κάθε φορά.

"In style", λοιπόν, ο άνθρωπος που κάποτε «Πούλησε τον Κόσμο», που ξαναγεννήθηκε ως Ziggy, κατόπιν «Έπεσε στη Γη», περιπλανήθηκε στο Βερολίνο ως Λευκός Δούκας, θύμισε στο mainstream πώς είναι να είσαι σόουλ εικόνισμα και «Απολύτως Πρωτάρης», ο όλα αυτά και παραπάνω, μας χαρίζει το 27^ο και αποχαιρετιστήριο δισκογράφημά του. Συγκινητικό χωρίς να είναι μελοδραματικό και απ΄ άκρη σ΄άκρη οραματικό. Σα να καλεί το σύγχρονο μουσικό κόσμο να τον παρακολουθήσει στο πείραμά του, υποσχόμενος ότι θα αναπτύξει τις ιδέες του στο επόμενό του βήμα. Γνωρίζοντας όμως, εδώ και ένα χρόνο περίπου, ότι δεν θα έχει την ευκαιρία να το πραγματοποιήσει ποτέ.
Συμπαραγωγός ο άνθρωπος που ξέρει όσο λίγοι το έργο του, ο Tony Visconti.  Ο ήχος του πειραματικός, θυμίζει το "Bells" του Lou Reed, κι απ΄την τριλογία του Βερολίνου περισσότερο το "Low", με μέγιστο όπλο του τις jazz ενορχηστρώσεις (ειδικά το σαξόφωνο του Donny McCaslin δημιουργεί τοπία όπου το παλιό και το φουτουριστικό αναμιγνύονται με εντυπωσιακά αποτελέσματα) και τα ambient περάσματα.
To εναρκτήριο 10λεπτο "Blackstar" είναι ένα δυσοίωνο ηλεκτρονικό ποτάμι μέσα απ΄ το οποίο αναδύονται ανατολίτικα χρώματα και φράσεις πνευστών, πριν οδηγήσει σ΄ένα ξέφωτο πλήκτρων που αποπνέει αγαλλίαση. Οι αναφορές για το επικείμενο τέλος του αφηγητή-υποκειμένου, διαρκείς ("Something happened on the day he died - Spirit rose a metre and stepped aside - Somebody else took his place, and bravely cried  - I'm a blackstar, I'm a star star").
Η αναζήτηση αυτοπροσδιορισμού, πάντα ένα αίνιγμα χωρίς λύση με τον Bowie, εξακολουθεί ακμαία, αλλά και αγωνιώδης ["I can't answer why (I'm not a gangster) - But I can tell you how (I'm not a flam star) - We were born upside down (I'm a star star) - Born the wrong way 'round (I'm not a white star - I'm a blackstar, I'm not a gangster - I'm a blackstar - I'm not a pornstar, I'm not a wandering star- I'm a blackstar]. Το βίντεο κλιπ του κομματιού, μια σημειολογική πυκνογραφία, μεταξύ ταινίας τρόμου και αποκαλυπτικού οράματος:
Νέοι σπαρταρούν σα δαιμονισμένοι και συρρέουν κυκλικά με τελετουργικό τρόπο, εσταυρωμένα σκιάχτρα, ένα κρανίο - holy grail και μια ιέρεια με πυκνά φρύδια, ο ίδιος αδυνατισμένος και με αραιά μαλλιά, αλλά ένα πάθος απροσμέτρητο, σαν κήρυκας μιας μυστικής θρησκείας να μαγνητίζει τον θεατή, κρατώντας ανά χείρας ένα βιβλίο με απ΄έξω το Μαύρο Άστρο.
Ακολουθεί το "'Tis A Pity She Was A Whore". Ο στυγνός τίτλος και το ξερό beat οδηγούν ένα βαρέως σωβινιστικό (άραγε ταίριαζαν ποτέ τέτοιες politically correct προσεγγίσεις στο υλικό του;) στιχουργικό περιεχόμενο πάνω σε Κολτρέϊνεια πνευστά, που σε στιγμές παραπλανούν, παραπέμποντας τον ακροατή σ΄ ένα εστέτ "Lodger" ή "Scary Monsters".

Το παραισθησιογόνο τζαζ στοιχειό με τον τίτλο "Sue (Or In A Season Of Crime)" έχει φωνητικά που περιδινούνται μεταξύ ζηλοτυπίας, τρυφερότητας και κυνισμού για κάποια άπιστη Sue, ενώ το πυρετώδες "Girl Loves Me" έχει ελλειπτικό στίχο, σα χαμένο μέσα σε παραληρηματικό μονόλογο και ψυχρό ηλεκτρονικό beat (σαν outtake του "Low").
Αντίβαρο η σόουλ αίσθηση του "Dollar Days", ένας αιθέριος απολογισμός με ένα μακρύ outro jazz σαξόφωνου  ["I'm dying to - push their backs against the grain - and fool them all again and again - I'm trying to (...) don't believe for just one second I' m forgetting you"].
Γνωρίζοντας ότι αυτό θα είναι το τελευταίο κομμάτι στη δισκογραφία του, με το "I Can't Give Everything Away" ο δούκας του αμφίσημου προχωρά σε μια ανυπόκριτη δήλωση - υπογραφή ("Seeing more and feeling less - Saying no but meaning yes - This is all I ever meant - That's the message that I sent"), καθώς η μπαλάντα μοιάζει ν΄απογειώνεται με τη βοήθεια εγχόρδων και πνευστών σ΄ένα τοπίο μεταξύ "Loving The Alien" και "Absolute Beginners".  
Όμως προεξάρχει όλων το τρίτο τρακ, το περιβόητο "Lazarus". Αν το άλμπουμ αυτό ήταν μια μίνι όπερα, τούτο θά' ταν το λιμπρέττο της. Με το καθηλωτικό video clip, ο Bowie αποκαλύπτεται για μια ακόμη, τελευταία και καταλυτική, φορά. Λίγο πριν το φυσικό του θάνατο, παραμένει δισυπόστατος.
Ο ένας καθηλωμένος στο νεκροκρέβατο, αγωνιζόμενος να αδράξει λες κάποιον  αόρατο εχθρό ("Look up here, I'm in heaven - I've got scars that can't be seen - I've got drama, can't be stolen - Everybody knows me now"). Κι  ο άλλος ακμαίος, δημιουργικός, εμμονικός, αγέρωχος, ηδυπαθής ("Βy the time I got to New York - I was living like a king - then I used up all my money - I was looking for your ass"). Στο τέλος, ο δεύτερος πισωπατά και με αυτοσυγκράτηση που κόβει την ανάσα κλείνεται μέσα σε μια ντουλάπα αντίκα. Εκεί ανήκει, σαν ένα κλασσικό κοστούμι που δε γερνάει ποτέ. Έτοιμος να ξανάρθει στη μόδα οποτεδήποτε ("Just like the fashion icon he is", όπως έγραψε και το Rolling Stone).
Ο δε ασθενής στο κρεβάτι, στο τέλος  λυτρώνεται  μ' ένα "Oh I'll be free - just like that bluebird".
Τo συγκινησιακό φορτίο του άλμπουμ είναι πολύ βαρύ για να το αντιμετωπίσει κανείς «κριτικά», είτε είναι κανείς fan, είτε όχι.  Ένα μουσικό εξόδιο που θα μνημονεύεται για πολλά χρόνια.
Μόνον ο David Bowie θα μπορούσε να μεταμφιέσει τον ίδιο τον επερχόμενο θάνατό του στο ακροτελεύτιο κομμάτι τέχνης του, σκηνοθετώντας το μέχρι κεραίας. Θα το θυμόμαστε σαν ένα σκοτεινό "Show Must Go On", από τον μοναδικό καλλιτέχνη που (επαν)εφηύρε άπειρες φορές τον εαυτό του.

Παναγιώτης Παπαϊωάννου