Irene Papas and Vangelis: “Rapsodies”

 

Η συνεργασία του Βαγγέλη Παπαθανασίου (Vangelis) με την Ειρήνη Παππά είχε ξεκινήσει στις αρχές της δεκαετίας του ’70, σ’ ένα από τα πιο σημαντικά άλμπουμ του προοδευτικού ροκ στο “666” (1972) των Aphrodite's Child που αναφέρεται κυρίως στην «Αποκάλυψη του Ιωάννη» με την στιχουργική συμβολή του σκηνοθέτη Κώστα Φέρρη.

 

Μερικά χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1979 ηχογραφούν ξανά μαζί τον δίσκο «Ωδές» που περιλαμβάνει ελληνικά παραδοσιακά- δημοτικά τραγούδια διασκευασμένα στο γνωστό ηλεκτρονικό ύφος του Vangelis.
Η συνεργασία τους λοιπόν τριτώνει με το θαυμάσιο δίσκο “Rapsodies” (Ραψωδίες) που περιλαμβάνει μερικούς από τους κορυφαίους χριστιανικούς ύμνους που ψάλλονται κυρίως την Μεγάλη Εβδομάδα αλλά και δύο μοναδικές συνθέσεις του Vangelis βάζοντας την δική του σφραγίδα σε τούτο το άλμπουμ.  
Ο δίσκος ηχογραφήθηκε  στα Nemo Studios στο Λονδίνο με ηχολήπτη τον John Martin ( Jon Anderson) ενώ το artwork είναι του Νίκου Κωστόπουλου. Παρακάτω κάνουμε μία σύντομη περιγραφή όλων των συνθέσεων του άλμπουμ “Rapsodies” (Ραψωδίες), το οποίο παντρεύει σε τέλειο βαθμό την παράδοση αιώνων το οποίο εκφράζει μοναδικά η Ειρήνη Παππά συνδυασμένη με την συμπαντική και εμπνευσμένη μουσική του σπουδαίου Βαγγέλη Παπαθανασίου (Vangelis).

  "To My Champion and Commander" (Τη Υπερμάχω Στρατηγώ)  
Το άλμπουμ ξεκινά με έναν από τους μεγαλύτερους ορθόδοξους χριστιανικούς ύμνους που ψάλλεται στους ναούς την Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Ένα εκπληκτικό αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας. Η ενορχήστρωση του Βαγγέλη Παπαθανασίου (Vangelis) είναι εκπληκτική  (εδώ δεν τραγουδά η Ειρήνη Παππά) ξεκινώντας πολύ ροκ και επικά  με ιαχές, ποδοβολητά, χλιμιντρίσματα μεταφέροντας νοητά τον ακροατή στην Βασιλεύουσα (Κωνσταντινούπολη) με τα επιβλητικά πλήκτρα να σε καθηλώνουν  και να σε οδηγούν σιγά-σιγά στο ψιθύρισμα  μίας αθάνατης μελωδίας.
 
 "Oh, My Sweet Springtime" ( Ω! Γλυκύ Μου Έαρ)
Ένα θαυμάσιο εγκώμιο του Επιταφίου Θρήνου της Μ. Παρασκευής. Είναι από τους πιο συγκλονιστικούς ορθόδοξους βυζαντινούς ύμνους. Ένα τρυφερό μοιρολόι που εξιστορεί την σταύρωση του Ιησού και εκφράζει τον πόνο της Αγίας του Μητέρας με την ερμηνεία της Ειρήνης Παππά να δημιουργεί μία άκρως κατανυκτική ατμόσφαιρα και το πομπώδη επαναλαμβανόμενα πλήκτρα να ακούγονται αγγελικά και ουράνια.
  
 "I See Your Bridal Chamber All Bedecked" (Τον Νυμφώνα Σου Βλέπω)  
Άλλος ένα υπέροχος ορθόδοξος χριστιανικός ύμνος που ψάλλεται την Μεγάλη Δευτέρα και αναφέρεται για όσες μετανοημένες ψυχές έχουν κατανοήσει την συναίσθηση της δικής αμαρτωλότητας και της ευθύνης. Εδώ η Ειρήνη Παππά τραγουδάει ακαπέλα λες και βρίσκεται σε κάποιο μοναστήρι σε μορφή ελεγείας και παράλληλα λειτουργεί σαν εισαγωγή του επόμενης σύνθεσης του δίσκου που ανήκει αποκλειστικά στον δημιουργό του.

"Rhapsody" (Ραψωδία)
Η ενορχήστρωση, το μελωδικό βάθος και το δέος που σου προκαλεί τούτη η προσωπική δημιουργία του Βαγγέλη Παπαθανασίου (Vangelis) είναι τεράστια. Τα απρόσμενα ξεσπάσματα, τα ιδιαίτερα ηχητικά εφέ, τα ανεβοκατεβάσματα του Βαγγέλη Παπαθανασίου (Vangelis)  παραπέμπουν σε ένα άλλο σύμπαν στέλνοντας στο Θεό την δική του μελωδία. 
 
"The Beauty of Your Virginity and The Splendor of Your Purity" (Την Ωραιότητα Της Παρθενίας Σου)
Η συγκεκριμένη σύνθεση είναι ένα από τα ωραιότερα εγκώμια της Παρθένου Mαρίας και παράλληλα συμβολίζει τον  έμμεσο έλεγχο όσων εγκατέλειψαν τα διδάγματα του Ευαγγελίου και έχουν μετατραπεί σε όμηροι των παθών και των ηδονών τους. Άλλη μία μυστηριακή ερμηνεία από την Ειρήνη Παππά που εκπέμπει μία ξεχωριστή ιερότητα και ένα δυνατό μήνυμα προς κάθε «αδύναμο» άνθρωπο.
 

 "Resurrection" (Χριστός Ανέστη)
Το εκπληκτικό αναστάσιμο τροπάριο  που δημιουργεί και στον πιο “άπιστο»  μία ψυχική ανάταση. Εδώ ο Βαγγέλη Παπαθανασίου (Vangelis) δίνει πραγματικό ρεσιτάλ με τα πλήκτρα άλλοτε να ακούγονται σαν βεγγαλικά, άλλοτε σαν κροτίδες και άλλοτε να εξελίσσονται στο απόλυτο ουράνιο άσμα με απανωτές κορυφώσεις δημιουργώντας μία πνευματική και ψυχική ευδαιμονία. Στην μέση της σύνθεσης και μέχρι το τέλος, οι τόνοι πέφτουν και μετά από διάφορες παύσεις η δομή της ενορχήστρωσης από Αναστάσιμη περνά σε μία άλλη ατμόσφαιρα στέλνοντας το μήνυμα μιας νέας γέννησης.

"Song of Songs, (Άσμα Ασμάτων) (Original Composition)
Η ικετευτική, ερωτική και σπαρακτική ερμηνεία της Ειρήνης Παππά, θυμίζει περισσότερο μία αρχαία τραγωδία όπως εκείνης της Ηλέκτρας και της Ιφιγένειας.
Σύμφωνα με την παράδοση αλλά και με τα credits του άλμπουμ, δημιουργός του είναι ο Σολομώντας (10ος π.Χ. αι.) σε μετάφραση από τον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Αλλά τα πραγματολογικά στοιχεία του κειμένου, η γλώσσα και το ύφος του, δεν στηρίζουν απόλυτα την άποψη αυτή. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι συντέθηκε πιθανότατα αρκετούς αιώνες αργότερα, διαδόθηκε προφορικά και απέκτησε οριστική μορφή με την καταγραφή του μεταξύ 450-400 π.Χ.
Εν κατακλείδι θα περιγράφαμε ότι η συγκεκριμένη έκδοση αποτελεί μία από τις ιστορικές κυκλοφορίες αφού δύο μεγάλες μορφές της παγκόσμιας τέχνης ενώσανε τις δυνάμεις τους  σε απόλυτη αρμονία ενώ το ανεξάντλητο ταλέντο τους πάνω σε αιώνιες μελωδίες και ψαλμούς κατόρθωσαν να δώσουν μία άλλη διάσταση πιο “progressive” από τα καθιερωμένα μουσικά δεδομένα.
Τέλος στο άλμπουμ υπάρχει μία μικρή αφιέρωση της σπουδαία Ελληνίδας καλλιτέχνιδας στο τόπο που την γέννησε, το Χιλιομόδι Κορινθίας που αποτελεί όπως φαίνεται και η πρωταρχική πηγή έμπνευσης του δίσκου και που μπορείτε να διαβάσετε παρακάτω:
«Στα χέρια της γιαγιάς μου το κερί, βιολέττες, το λιβάνι. Στο Χιλιομόδι Ανάσταση και Κυριακή, η πρώτη αγάπη, βαρελότα, το σκοτάδι. Δεύτε λάβετε…Το Φως… «Το Πάθος» ο ιδιωτικός θεός. Σημαίνει πάλι Εσπερινός κι εκεί ο Μάρκελλος ψάλτης.»
 
Φώτης Μελέτης
ΥΓ: Αφιερωμένο στην μνήμη του πατέρα μου, που αγαπούσε πάρα πολύ αυτούς τους ψαλμούς αλλά και γιατί η γεννήθηκε στον ίδιο τόπο με την Ειρήνη Παππά.